Lê Đại Hành là người có công lớn trong việc đánh đuổi quân Tống ở phương Bắc và quân Chiêm ở phương Nam. Cha mẹ ông mất sớm nên một viên quan họ Lê đã nhận nuôi ông. Với khí phách, diện mạo hơn người, ông rất mực được cha nuôi yêu thương. Nhờ ý chí lớn, ông được vua Đinh Tiên Hoàng tin tưởng giao cho 1 nghìn quân sĩ để quản lý. Sau khi Đinh Tiên Hoàng mất vào năm 979, Lê Đại Hành nhiếp chính cho vua. Năm 980, nhà Tống đem quân xâm lược nước Đại Cồ Việt. Lê Đại Hành được quần thần tin tưởng thỉnh xin thái hậu phong lên làm vua. Sau khi dẹp tan quân Tống, ông cho ban hành nhiều chính sách nhằm khuyến khích phát triển nông nghiệp và thủ công nghiệp. Ông còn là vị vua đầu tiên mở ra Lễ tịch điền, đào sông và nó đã trở thành phương châm hoạt động cho các triều đại sau này. Lê Đại Hành còn nổi tiếng là người có chính sách ngoại giao mềm mỏng, khéo léo.

Vua Lê Đại Hành

Năm 40, vì để trả nợ nước, thù giết chồng, Hai Bà Trưng nổi dậy chiến đấu chống quân xâm lược. Sau khi đánh cho Tô Định phải bỏ chạy về Nam Hải, Trưng Trắc tự xưng làm vua, gọi là Trưng Nữ Vương. Năm 41, nhà Hán thấy Trưng Trắc xưng vương bèn cho quân tiến vào xâm lược. Nhận thấy tình thế bất lợi, Hai Bà Trưng cho lui quân về Cấm Khê. Đến năm 43, Hai Bà Trưng bị thất bại và nhảy sông tự tử. Hai Bà Trưng được đánh giá rất cao trong lịch sử Việt Nam. Vì mang thân phận phụ nữ trong thời kỳ phong kiến là một khó khăn rất lớn thế mà Hai Bà Trưng lại có thể tập hợp lực lượng chiến đấu chống quân xâm lược.

Hai Bà Trưng

Đền thờ Hai Bà Trưng hiện nay đặt tại Hà Nội. Tên tuổi của Hai Bà Trưng được đặt cho các trường học, tên đường tại nhiều thành phố của Việt Nam.

Võ Nguyên Giáp quê ở Quảng Bình, xuất thân là nhà sử học. Từ nhỏ ông có hoàn cảnh khó khăn, phải phụ mẹ làm lụng kiếm tiền và nhờ những câu chuyện lịch sử của mẹ kể hàng đêm mà ông đã nuôi trong lòng một ý chí cách mạng rất lớn.

Đại Tướng Võ Nguyên Giáp

Võ Nguyên Giáp từ nhỏ đã học hành giỏi giang, luôn đứng đầu học tập trong trường Quốc học Huế. Sau khi cùng bạn bè tổ chức bãi khóa thì bị đuổi học. Thời gian sau ông tham gia viết báo cho tờ Tiếng dân. Năm 1928, Võ Nguyên Giáp chính thức tham gia hoạt động cách mạng. Năm 1940, ông tham gia Đảng cộng sản Đông Dương. Một năm sau, Võ Nguyên Giáp trở về Việt Nam cùng với Hồ Chí Minh. Năm 1944, ông nhận lệnh của Hồ Chí Minh thành lập đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân – tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam. Tên tuổi của ông gắn liền với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Nguyễn Huệ cùng với hai người anh em khác của mình lãnh đạo cuộc khời nghĩa Tây Sơn, là những người đóng vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy sự phát triển của môn võ Bình Định.

Nguyễn Huệ với tài năng thao lược của mình đã giúp tăng uy tín cho bản thân cũng như là khởi nghĩa Tây Sơn. Quân do ông chỉ huy đánh đâu thắng đó. Nguyễn Nhạc đã sai Nguyễn Huệ cầm quân tiến vào Nam để chiếm Phú Yên từ tay nhà Nguyễn. Chính chiến thắng giành được Phú Yên đã đánh dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp cầm quân của Nguyễn Huệ. Năm 1777, Nguyễn Huệ lại giành thắng lợi lớn trong trận Gia Định.

Vua Nguyễn Huệ

Khi Nguyễn Ánh sang Xiêm cầu viện, quân Xiêm nhanh chóng đánh chiếm các tỉnh biên giới. Nguyễn Nhạc sai Nguyễn Huệ đem quân vào Nam chiến đấu. Năm 1785, với chiến thắng vang dội của trận Rạch Gầm – Xoài Mút, quân Xiêm đã phải khiếp sợ trước sức mạnh của quân Tây Sơn. Về sau nghĩa quân Tây Sơn còn dẹp tan nhà Trịnh. Sau khi giành được giang sơn thì anh em Nguyễn Huệ lại xảy ra chiến tranh. Điều này làm cho tàn dư nhà Trịnh, nhà Nguyễn nổi dậy.

Năm 1792, Nguyễn Huệ qua đời.

Tướng Lý Thường Kiệt

Lý Thường Kiệt làm chức thái giám, theo hầu hạ Lý Thái Tông. Lý Thường Kiệt được phong tới chức Kiểm hiệu thái bảo. Khi người Mường nổi loạn vào năm 1054, ông được vua Lý Thánh Tông giao cho nhiệm vụ đi chiến đấu. Sau này ông còn theo hoàng đế đánh chiếm Chiêm Thành.

Khi vua Lý Thánh Tông mất vào năm 1072, Lý Thường Kiệt đã hỗ trợ Thái phi Ỷ Lan buông rèm nhiếp chính chống lại Thái sư Lý Đạo Thành. Sau khi Ỷ Lan lên ngôi Thái hậu thì quyền lực của Lý Thường Kiệt cũng được củng cố rất nhiều và sau đó ông đã lập rất nhiều chiến công. Lý Thường Kiệt được phong chức Thái úy, là vị thái giám đầu tiên có nhiều đóng góp cho đất nước. Nhờ những công lao to lớn đó mà ông được mang họ của vua.

Năm 1105, Lý Thường Kiệt mất.

Vua Lý Thái Tổ

Lê Lợi sinh ra trong một dòng họ là quân trưởng một phương. Ông được người đời mô tả có dáng vẻ và trí tuệ hơn người. Lê Lợi lớn lên trong bối cảnh nhà Hồ sụp đổ, quân Minh thì nhân cơ hội đánh chiếm, đàn áp dân Việt. Bọn giặc còn dùng những chính sách vô nhận đạo nhằm xóa bỏ hoàn toàn lịch sử, văn minh của nước Việt. Lê Lợi đã cùng những người yêu nước khác chỉ huy khởi nghĩa Lam Sơn, chiến đấu chống quân xâm lược. Tháng 12 năm Đinh Mùi khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, Lê Lợi ra lệnh cho Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo để báo tin đã đánh thắng quân Minh. Năm 1428, Lê Lợi lên ngôi vua, lập nên nhà nước Đại Việt. Sau khi lên ngôi, ông đã ban hành các chính sách cải cách về ruộng đất, giáo dục. Năm 1433, Lê Lợi qua đời.

Đinh Tiên Hoàng từ nhỏ đã bộc lộ khả năng chỉ huy của mình qua trò chơi đánh trận giả bằng cờ lau. Sau khi Ngô Quyền mất thì xảy ra loạn 12 sứ quân. Đinh Bộ Lĩnh tập hợp quân binh tại Hoa Lư để chiến đấu dẹp loạn. Nhờ những chiến thắng vang dội mà ngày càng có nhiều người theo dưới trướng của Đinh Bộ Lĩnh. Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh đánh tan 11 sứ quân, lên ngôi hoàng đế, thành lập nước Đại Cồ Việt, đặt kinh đô tại Hoa Lư.

Vua Đinh Tiên Hoàng

Đinh Tiên Hoàng bị giết chết do một viên quan ôm mộng làm hoàng đế nhưng điều này vẫn đang còn nằm trong tranh cãi của nhiều nhà nghiên cứu. Lăng mộ của ông hiện đang ở tại cố đô Hoa Lư.

Tên tuổi của Đinh Tiên Hoàng ngày nay được đặt cho nhiều con đường tại các thành phố của Việt Nam, các khu di tích, tượng đài cũng được cho xây dựng tại nhiều nơi.

Nguyễn Trãi từng làm quan dưới triều đại nhà Hồ, sau khi có binh biến thì ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo. Nguyễn Trãi được tin tưởng giao cho vai trò soạn thảo các văn thư. Ông cũng có những diệu kế độc đáo nhằm tuyên truyền cho khởi nghĩa Lam Sơn. Điển hình như việc dùng mực có trộn mỡ viết chữ lên thân cây, để kiến ăn tạo thành chữ trên lá, rồi những chiếc lá này sẽ theo dòng nước chảy đi các nơi.

Nguyễn Trãi

Sau nhiều năm phục vụ triều đình họ Lê, Nguyễn Trãi nghỉ hưu trí tại Côn Sơn vào năm 1438. Đến năm 1442, ông bị khép tội mưu sát vua Lê Thái Tông, sau đó bị tru di tam tộc. Ngay sau đó, toàn bộ những tác phẩm văn học của ông đều bị cấm và tiêu hủy. 22 năm sau, gia đình ông mới được giải oan.

Những tác phẩm để đời của Nguyễn Trãi như Bình Ngô đại cáo, Dư địa chí, Ức Trai thi tập, Quốc âm thi tập,…

Trần Hưng Đạo

Trần Hưng Đạo có diện mạo, khí phách khác người, lại được các bậc anh tài dạy dỗ nên đã sớm là nhân tài của đất nước. Năm 1289 ông được phong làm Hưng Đạo đại vương. Đến năm 1300 thì ông mất tại Vạn kiếp sau cơn bệnh nặng. Ông được nhân dân kính trọng không chỉ vì công lao hiển hách của mình mà còn nể phục vì sự khoan dung, độ lượng, biết vì lợi ích dân tộc mà gạt bỏ hiềm khích riêng; luôn tìm những người tài giỏi phụng sự đất nước, giữ gìn sự trung thành với Hoàng đế, với quốc gia.

Những tác phẩm để đời của Trần Hưng Đạo như Binh gia diệu lý yếu lược, Dụ chư tỳ tướng hịch văn và Vạn Kiếp tông bí truyền thư.

Phan Bội Châu

Mặc dù gia cảnh nghèo khó nhưng với sự thông minh và lòng yêu nước nồng nàn, Phan Bội Châu đã tự mình kiếm sống để có tiền học thi. Bất hạnh thay, vào khoa thi năm 1897, vì vô tình mà ông bị cấm mãi mãi không được dự thi. Mãi cho đến khi vào Huế dạy học, vua Thành Thái mới đồng ý xóa án cho ông. Năm 1900, Phan Bội Châu đỗ giải nguyên trường thi Nghệ An.

Năm 1904, Phan Bội Châu cùng với 20 đồng chí khác thành lập Duy tân Hội tại Quảng Nam. Ông cũng là người đã phát động phong trào Đông Du, đưa thanh niên Việt Nam sang Nhật học để về giải phóng dân tộc khỏi thực dân Pháp. Năm 1909, sau khi Nhật – Pháp bắt tay, phong trào này đi đến hồi kết.

Năm 1925, Phan Bội Châu bị Pháp bắt nhưng sau đó vấp phải sự chống đối của nhân dân nên đã thả ông ra. Sau đó ông đã an trí tại Bến Ngự (Huế) những năm cuối đời.