Can Chi

Can Chi là phép đếm số thứ tự cổ xưa của các nước Á Đông. Can Chi co’ ý nghĩa tương tự như α, β, γ … hoặc I, II, III… của Cổ Hy Lạp hoặc Cổ La Mã.

Có 10 Can và 12 Chi sắp xếp theo thứ tự như sau :

10 Can : Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý. 12 Chi : Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi. Để mở rộng trường đếm, người ta dùng phép ghép Can Chi. Lấy Can số chẵn ghép với Chi số chẵn, lấy Can số lẻ ghép với Chi số lẻ, cứ thế tiếp tục ta sẽ thu được 60 tên xếp theo thứ tự như bảng ở dưới. Như vậy, dùng Can Chi để đếm hoặc đánh số thứ tự thì cứ sau 60 số Can Chi lại lặp lại như cũ. Người ta gọi đó là vòng Giáp Tý. Người xưa đã dùng Can Chi để ghi giờ, ngày, tháng, năm. Số 60 là kết quả của phép ghép Can Chi do con người đặt ra chứ không phải là một chu kỳ của thiên nhiên, Trời Đất.

can-chi

* Bài viết này được sửa đổi lần cuối vào lúc 11:47 Sáng ngày 04/01/2017