Dòng ý thức (tiếng Anh : stream of consciousness) là một dòng văn học của thế kỷ XX, chủ yếu là văn học hiện đại chủ nghĩa hướng tới tái hiện đời sống nội tâm, cảm xúc, liên tưởng. Thuật ngữ dòng ý thức do nhà tâm lí học Mĩ Uy-li-ơm Giêm-xơ đặt ra vào cuối thế kỷ XIX, khi ông cho rằng ý thức là một dòng chảy, dòng sông trong đó có các ý nghĩ, cảm giác, các liên tưởng bất chợt thường xuyên chen nhau, thay nhau và đan bện vào nhau một cách lạ lùng, “phi lôgic”. Dòng ý thức là trường hợp cực đoan của độc thoại nội tâm, khi mà các mối liên hệ khách quan với môi trường thực tại khó bề khôi phục lại.
Với sự phối hợp tác dộng của giả thuyết Giêm-xơ, phân tâm học Phrớt, thuyết trực giác của Béc-xông, một số nhà văn phương Tây bắt đầu sáng tác để biểu hiện dòng ý thức, xem đây mới là cái chân thực của đời sống con người, mạnh dạn phơi bày các hoạt động và bí mật của nội tâm.
Xây dựng tác phẩm dòng ý thức, các nhà văn cố ý vút bỏ tính nhất quán và hoàn chỉnh của cốt truyện, không chú ý bối cảnh, ngoại cảnh, câu văn không dùng dấu chấm, dấu phẩy. Các nhà văn sáng tạo nhiều thủ pháp nghệ thuật mới như đảo ngược thời gian, thời gian đồng hiện, hoà trộn thực hư, hiện tại, quá khứ, tương lai.
M.Pru-xtơ, Viếc-gi-ni-a Vun-phơ, Giêm-xơ Giôi-xơ, Uy-li-ơm Phổc-nơ là những tác giả tiêu biểu cho văn học dòng ý thức.