Chủ nghĩa ấn tượng (tiếng Pháp : impressionnisme, tiếng Anh : impressionism) là một khuynh hướng văn nghệ ra đời và phát triển trong những thập kì cuối cùng của thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX.
Trong văn học, chủ nghĩa ấn tượng được quan niệm theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, đó là một hiện tượng của phong cách nghệ thuật ; còn theo nghĩa hẹp, đó là một trào lưu văn học có phương pháp sáng tác xác định và có cảm quan thế giới theo hướng khám phá thế giới trực giác, ấn tượng, biểu tượng của con người, hình thành vào những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
Đặc điểm phong cách của chủ nghĩa ấn tượng là gạt bỏ những hình thức sẵn có và mô tả đối tượng trong những nét tách biệt mà nghệ sĩ nắm bắt được qua những ấn tượng chốc lát. Song khi nhìn bao quát chỉnh thể lại có thể tìm thấy sự thống nhất và mối liên hệ kín đáo của chúng. Nguyên tắc đề cao giá trị của “ấn tượng ban đầu” này có nhược điểm là dễ dẫn đến chỗ phá vỡ tính phối hợp nghiêm ngặt cần thiết của ý đồ thiết kế nghệ thuật và nguyên tắc lựa chọn cái quan trọng trong quá trình sáng táo: Tuy nhiên, những chi tiết chân thực bên rìa ấy thường cũng đem đến cho sáng tác những nét sáng tỏ, tươi tắn khác thường và sự phong phú đa dạng bất ngờ. Là hiện tượng phong cách, chủ nghĩa ấn tượng không phá vỡ những nguyên tắc của chủ nghĩa hiện thực mà chỉ làm phong phú thêm những nguyên tắc ấy, nhất là trong nghệ thuật mô tả. Sáng tác của các nhà văn hiện thực lớn như Mô-pát-xăng (1850 – 1893), Sê-khốp (1860 – 1904), Bu-nin (1870 – 1953),… đã chứng minh điều này.
Về nguyên tắc thẩm mĩ và thủ pháp nghệ thuật, chủ nghĩa ấn tượng với tư cách là phương pháp nghệ thuật, thường gắn gũi với chủ nghĩa tượng trưng và chủ nghĩa lãng mạn mới ở chỗ họ cho rằng cái có giá trị hiện thực duy nhất chỉ là cái thoáng qua, không thể nắm bắt được, không thể diễn đạt được bằng bất cứ cái gì, ngoại trừ cảm giác. Hình tượng xây dựng trên những ám thị mơ hồ, những lời nửa vời lỏng lẻo hé mở cái thế giới tự phát vô thức của con người.
Vào giữa thế kỷ XX, chủ nghĩa ấn tượng như một phương pháp nghệ thuật độc lập đã coi như kết thúc.