Tuỳ bút (tiếng Pháp: essai, tiếng Anh : essay) là một thể thuộc loại hình kí, rất gần với bút kí, kí sự.
Nét nổi bật ở tuỳ bút là qua việc ghi chép những con người và sự kiện cụ thể có thực, tác giả đặc biệt chú trọng đến việc bộc lộ cảm xúc, suy tư và nhận thức, đánh giá của mình về con người và cuộc sống hiện tại.
So với các tiểu loại khác nhau của kí, tuỳ bút vẫn có không ít những yếu tố chính luận và chất suy tưởng triết lí.
Cấu trúc của tuỳ bút, nói chung, không bị ràng buộc, câu thúc bởi một cốt truyện cụ thể, song nội dung của nó vẫn được triển khai theo một cảm hứng chủ đạo, một tư tưởng chủ đề nhất định.
Ngôn ngữ tuỳ bút giàu hình ảnh và chất thơ.
Ở Việt Nam, Nguyễn Tuân là nhà văn viết tuỳ bút nổi tiếng.
Đường chúng ta đi của Nguyễn Trung Thành và Dòng kinh quê hương của Nguyễn Thi là tuỳ bút xuất sắc của văn học Việt Nam trong thời kì chống Mỹ cứu nước.