Môtíp

Môtíp (tiếng Pháp : motif) là từ Hán Việt là mẫu đề (do người Trung Quốc phiên âm chữ motif trong tiếng Pháp), có thể chuyển thành các từ khuôn, dạng hoặc kiểu trong tiếng Việt, nhằm chỉ những thành tố, những bộ phận lớn hoặc nhỏ đã được hình thành ổn định bền vững và được sử dụng nhiều lần trong sáng tác văn học nghệ thuật, nhất là trong văn học nghệ thuật dân gian. Ví dụ : môtíp “người đội lốt cóc”, “lốt quả thị”, “lốt cọp” trong nhiều truyện cổ tích khác nhau, môtíp “quả bầu” hoặc “cục thịt”, “bọc trứng” sinh ra người trong thần thoại của nhiều dân tộc, môtíp “đôi giày và việc thử giày” trong truyện Tấm Cám. Trong ca dao truyền thống cũng có nhiều môtíp quen thuộc lớn nhỏ như những “tấm bê tông” đúc sẳn được sử dụng theo kiểu “lắp ghép” trong nhiều bài ca dao khác nhau. Do đó mà có thể sắp xếp ca dao thành những nhóm bài cùng khuôn cùng kiểu. Những bài trong mỗi nhóm đều có phần giống nhau và khác nhau rõ rệt.

Ví dụ : những bài trong nhóm ca dao than thân của người phụ nữ đều mở đầu bằng câu công thức Em như hoặc Thân em như, Thân em như thể

Khái niệm môtíp là một công cụ rất cần thiết và hữu ích đối với những người làm công tác sưu tầm, nghiên cứu, giảng dạy văn nghệ dân gian.

Chuyên mục: Văn hóaVăn học. Thẻ: Thuật ngữ văn học.
* Bài viết này được sửa đổi lần cuối vào lúc 7:57 Chiều ngày 30/04/2017